Wszystko co musisz wiedzieć o innowacjach!

Coraz częściej idee, które miały być przełomowe i rewolucyjne zamieniają się w buzzwordy czy wydmuszki. Innowacją chwalą się wszyscy: od międzynarodowych korporacji, poprzez startupy, kończąc na instytucjach publicznych. Niestety, wszyscy chwalą się pojęciem, choć podstaw znaczenia i zastosowania nie znają. Trzeba spojrzeć prawdzie w oczy – brakuje wiedzy o innowacji i zarządzaniu innowacjami w korporacjach, a coraz więcej ‘ekspertów’ tylko pogłębia tę i tak głęboką już przepaść. Tak więc zacznijmy od początku – czym są innowacje?

Definicja innowacji

W JP Weber kierujemy się prostą zasadą i jasną definicją: innowacje to wdrażanie nowych pomysłów i zmian w przedsiębiorstwie dla uzyskiwania przewagi konkurencyjnej i konkretnych korzyści biznesowych.

Według nas najlepszą oficjalną definicją jest stanowisko OECD oraz Eurostatu wskazane w podręczniku Oslo Manual. Międzynarodowe instytucje określają innowacje jako:

• Wdrożenie nowego lub znacząco ulepszonego produktu i usługi.
• Wdrożenie nowego lub znacząco ulepszonego procesu.
• Wprowadzenie nowego rodzaju marketingu lub organizacji praktyk biznesowych.
• Wprowadzenie nowej organizacji pracy i stosunków ze otoczeniem zewnętrznym.

Podręcznik już sam w sobie jest niewyczerpanym źródłem informacji o innowacjach, bo gdybyśmy mieli określić go jednym zdaniem, to jest to międzynarodowy podręcznik metodologiczny z dziedziny badań statystycznych innowacji. Powyższe ujęcie teoretyczne ma na celu ułatwienie zrozumienia innowacji. Często spotykamy się z podejściem, gdzie teoria jest spychana na drugi plan lub w ogóle nie jest brana pod uwagę. Oczywiście, same definicje i książki nie rozwiążą problemu biznesowego. Jednak one w połączeniu z doświadczeniem są ogromną przewagą w stosunku do ludzi, którzy opierają się tylko i wyłącznie na praktyce. Teoria jest idealnym dopełnieniem praktyki.

Początki innowacji

Innowacja w ujęciu ekonomicznym po raz pierwszy została opisana przez J.A. Schumpetera już̇ w pierwszej połowie XX wieku (1911r.). Ten austriacki ekonomista wskazał, że aby utrzymać wysoką pozycję konkurencyjną na rynku, przedsiębiorstwa muszą wykazywać́ się̨ innowacyjnością. Zdefiniował on pięć przypadków zmian w organizacjach, które mogą być uznane za innowacje, takich jak np. wprowadzenie nowego produktu na rynek lub wprowadzenie nowej metody produkcji.

Schumpeter w swoich rozważaniach skupił się na przemyśle, szczególnie na procesach produkcyjnych. Jego teoria dotyczyła gospodarki kapitalistycznej, w której dużą̨ rolę odgrywały czynniki produkcji – ziemia, praca i kapitał. Wyjaśniał naturę zmian i rozwoju gospodarczego poprzez proces tzw. twórczej destrukcji. Dążenie do innowacyjności jest naturalne wśród konkurujących ze sobą przedsiębiorstw, które porzucają stare produkty i struktury na rzecz tych coraz bardziej efektywnych i lepszych. W wyniku takiej destrukcji przestarzałe rozwiązania zostają usunięte z rynku.

Austriacki ekonomista rozumiał innowacje jedynie jako zastosowanie pewnego rozwiązania po raz pierwszy. Nie utożsamiał jej z procesem rozpowszechniania, który określał imitacją. Zwracał szczególną uwagę na wartość dodaną z wdrażania innowacyjnych rozwiązań, ich komercyjne i praktyczne zastosowanie. Uważał, że pewna liczba zmian nie może zostać określona innowacją, gdyż nigdy nie zostaje wdrożona do produkcji na dużą skalę.

W ciągu następnych 100 lat coraz większego znaczenia nabierały takie czynniki jak wiedza i informacja, szybki postęp technologiczny, oraz zmniejszające się znaczenie przemysłu na rzecz usług. To właśnie głównie te czynniki spowodowały powstanie nowych koncepcji innowacji i duży wzrost zainteresowania problematyką innowacyjną. Ekonomiści tacy jak Peter Drucker czy Michael Porter wprowadzili tzw. szeroką interpretację, rozszerzyli znacznie zakres przedmiotowy i wyszli poza sferę techniczną / produkcyjną.

Określali oni innowację jako każdą zmianę w przedsiębiorstwie wykorzystującą dostępną w gospodarce wiedzę, także powtórne wykorzystanie wyrobów, metod produkcji czy organizacji. Ważnym punktem jest eksploatacja nowych pomysłów nie tylko w sferze gospodarczej czy technicznej, ale także np. społecznej, edukacyjnej.

Klasyfikacja innowacji

Innowacje mogą dotyczyć wielu obszarów firmy. Najczęściej dzieli się je na produktowe, procesowe, organizacyjne i marketingowe.

Innowacje produktowe – zmiany w ofercie produktów i usług przedsiębiorstw. Odnoszą się do wprowadzenia zupełnie nowej oferty lub jej ulepszenia w zakresie funkcjonalności, wygody użytkowania, możliwości technologicznych i innych cech produktów i usług. Takie innowacje nastawione są najczęściej na wzrost przychodów poprzez zaadresowanie nowych potrzeb konsumentów lub segmentów rynku. Jest to powszechny kontekst strategii innowacji wśród firm FMCG czy Retail, gdzie innowacje produktowe są głównym czynnikiem generowania wzrostu.

Innowacje marketingowe – zmiany związane z marketing-mix, nieprowadzące do stworzenia całkowicie nowych cech użytkowych lub funkcjonalnych (czyli innowacji produktowych). Dotyczą np. nowych strategii komunikacji, promocji, cen, grup docelowych i modeli dystrybucji.

Innowacje procesowe – zmiany w sposobie, w jaki tworzy się i dystrybuuje produkty i usługi przedsiębiorstw. Dotyczy wdrażania nowych lub ulepszonych metod produkcji, łańcucha dostaw, sprzedaży i innych. Celami innowacji procesowych są przede wszystkim generowanie oszczędności, wzrost jakości, dostosowanie firmy do nowych realiów np. technologicznych bądź związanych ze zmianami oferty produktowej. W ostatnich latach mocny nacisk kładzie się na technologiczne innowacje procesowe związane z automatyzacją, analizą i wykorzystaniem danych lub innych nowych technologii.

Innowacje organizacyjne – zmiany związane z metodami organizacyjnymi, strukturą przedsiębiorstw, ich kulturą, zasadami działalności i stanowisk pracy. Dotyczą wszelkich działań związanych z zasobami ludzkimi, metodami zarządzania. Ich celem są przede wszystkim poprawa efektywności pracy oraz satysfakcji pracowników. Obecnie dużą popularnością cieszą się innowacje organizacyjne związane ze zmieniającą się dynamiką rynków, np. wprowadzanie nowoczesnych metod zarządzania projektami, jakością, zasobami ludzkimi czy zmianą.

W zależności od celów jakie organizacja chce osiągnąć (np. wzrost przychodów), należy stosować odpowiednie podejście i metody zarządzania innowacjami (np. produktowymi).

Nowatorstwo innowacji

Jest również drugi wymiar przestrzeni innowacji, któremu warto przyjrzeć się bliżej – stopień nowatorstwa. Według tego podejścia innowacje dzielą się na dwie kategorie:

- radykalne

- stopniowe.

Pierwsza kategoria określa innowacje, które na nowo definiują całe rynki produktów i usług, powodują całkowite zastępowanie wcześniej stosowanych rozwiązań, technologii. W literaturze przedmiotu, w szczególności na Zachodzie, wiele miejsca jest poświęconego innowacjom radykalnym (disruptive innovations). Termin ten został stworzony przez Claytona Christensena i opisuje kompleksowo proces, w którym niszowe produkty i usługi oparte na nowoczesnej technologii zdobywają rynek, końcowo zastępując rozwiązania ugruntowanej konkurencji. W ostatnich latach pojęcie to zdobyło ogromną popularność w największych centrach technologii – szczególnie w Dolinie Krzemowej. Powszechnie używa się tego sformułowania w nawiązaniu do błyskawicznego wzrostu startupów, które wyparły z rynku międzynarodowe korporacje.

Należy także w jasny sposób rozróżnić innowacje radykalne od innowacji stopniowych, inkrementalnych. Te drugie powodują mniejsze zmiany w istniejących już produktach, usługach czy procesach. Często ulepszają w relatywnie niewielki sposób dane rozwiązanie, wykorzystując wiedzę zgromadzoną wokół kluczowych kompetencji w przedsiębiorstwie. Mają mniejszy wpływ na dochód i pozycję rynkową innowatora. Są najczęściej dokonywanymi przez organizację innowacjami – autorzy J. Tidd, K. Bessant i K.Pavitt wskazują na przykład, że stanowią one 90% – 94% wszystkich projektów określonych jako innowacyjne.

Innowacje otwarte i zamknięte

Otwarta innowacja to termin używany do opisania procesu, w którym organizacje pozwalają na wykorzystanie zewnętrznych pomysłów i wiedzy do ulepszenia własnych produktów i procesów. Z kolei innowacja zamknięta to termin określający proces, w którym organizacje zachowują swoje pomysły i wiedzę wewnątrz organizacji, wykorzystując je jedynie do ulepszania własnych produktów i procesów.

Otwarta innowacja to idea, że organizacje powinny być otwarte na nowe pomysły pochodzące ze źródeł zewnętrznych, a nie tylko z wewnątrz firmy. To podejście opiera się na współpracy z innymi firmami, instytucjami badawczymi i indywidualnymi wynalazcami. Celem jest stworzenie sieci zasobów, które mogą generować nowe pomysły i pomóc w szybkim wprowadzeniu ich na rynek.

Zamknięta innowacja to tradycyjny model polegający na utrzymywaniu wszystkich badań i rozwoju w obrębie firmy. Myślą przewodnią tego podejścia jest to, że pozwala ono firmom zachować kontrolę nad swoją własnością intelektualną i utrzymać przewagę konkurencyjną.

To, które podejście jest najlepsze dla Twojej organizacji, zależy od branży i Twoich celów. Zarówno otwarte, jak i zamknięte innowacje mają swoje zalety i wady. Ostatecznie to Ty decydujesz, który model będzie działał najlepiej dla Twojej firmy.

Otwarta innowacja to termin używany do opisania procesu dzielenia się pomysłami i wiedzą pomiędzy organizacjami w celu promowania kreatywności i rozwoju nowych produktów. Koncepcja otwartych innowacji zyskała popularność w ostatnich latach, ponieważ firmy stały się bardziej otwarte na dzielenie się informacjami i współpracę z innymi w celu tworzenia nowych produktów i usług.

Istnieje wiele korzyści z otwartych innowacji, w tym:

• Zwiększona kreatywność i rozwój nowych produktów: Dzieląc się pomysłami i wiedzą, organizacje mogą pobudzić kreatywność i wymyślić nowe pomysły na produkty, o których być może same by nie pomyślały.
• Poprawa efektywności i obniżenie kosztów: Otwarta innowacja może pomóc organizacjom zaoszczędzić czas i pieniądze poprzez unikanie powielania wysiłków i wzajemne wykorzystywanie swoich zasobów.
• Większy zasięg rynkowy i wzrost sprzedaży: Współpracując z innymi organizacjami, firmy mogą rozszerzyć swój zasięg na nowe rynki i sprzedawać więcej produktów.
• Zwiększona przewaga konkurencyjna: Otwarta innowacja może dać firmom przewagę konkurencyjną poprzez zapewnienie dostępu do nowych technologii i pomysłów.
• Poprawione morale pracowników: Pracownicy często czują się bardziej zmotywowani i zaangażowani, gdy są zaangażowani w inicjatywy otwartych innowacji, ponieważ mogą mieć poczucie, że robią różnicę i przyczyniają się do sukcesu organizacji.

Decyzje na temat innowacji

Otwarta innowacja może być świetnym sposobem na pobudzenie kreatywności i wprowadzenie w życie nowych pomysłów. Jednak istnieją również pewne wyzwania, które towarzyszą otwartym innowacjom.

Jednym z nich jest to, że może być trudno śledzić wszystkie różne pomysły, które są generowane. Przy tak wielu osobach pracujących nad różnymi aspektami projektu, może być trudno utrzymać wszystkich na tej samej stronie. Innym wyzwaniem jest to, że otwarta innowacja może czasami prowadzić do wielu powielanych prac. Jeśli wiele osób pracuje nad tym samym problemem, mogą nie zdawać sobie sprawy, że ktoś inny już go rozwiązał. Może to prowadzić do marnowania czasu i zasobów. Wreszcie, otwarta innowacja może wywierać presję na członków zespołu, aby stale generowali nowe pomysły. Może to być obciążające zarówno psychicznie, jak i emocjonalnie, a także prowadzić do wypalenia zawodowego.

Pomimo tych wyzwań, otwarta innowacja jest nadal potężnym narzędziem, które może pomóc organizacjom w osiągnięciu ich celów. Mając świadomość potencjalnych pułapek, organizacje mogą stworzyć systemy i procesy, które je zminimalizują.

Istnieje kilka kluczowych czynników, które należy rozważyć przy podejmowaniu decyzji o tym, czy stosować innowacje zamknięte. Jednym z nich jest stopień niepewności otaczający problem, który próbujesz rozwiązać. Jeśli problem jest dobrze zrozumiały, a rozwiązanie jest stosunkowo proste, najlepszą opcją może być właśnie innowacja zamknięta. Pozwala to kontrolować wszystkie aspekty procesu, od badań i rozwoju po marketing i sprzedaż. Jeśli jednak problem jest złożony lub słabo zrozumiany, lepszym wyborem może być innowacja otwarta. Pozwala to na wykorzystanie zbiorowej wiedzy szerszej grupy ludzi, co może pomóc w generowaniu nowych pomysłów i znalezieniu nowych rozwiązań.

Innym kluczowym czynnikiem, który należy rozważyć, są ramy czasowe, w których pracujemy. Jeśli potrzebujesz szybkiego rozwiązania, najlepszą opcją może być zamknięta innowacja. Proces innowacji otwartych zwykle bywa dłuższy z uwagi na liczebność podmiotów zewnętrznych, które współpracują, ich czas odpowiedzi i proces przepływu informacji. W związku z tym niezaprzeczalną zaletą przeprowadzenia procesu wewnętrznie jest szybkość i znane wszystkim kanały komunikacji.

Ostatecznie nie ma dobrej lub złej odpowiedzi, jeśli chodzi o wybór pomiędzy zamkniętą a otwartą innowacją. Ważne jest, aby rozważyć wszystkie czynniki i podjąć decyzję w oparciu o to, co jest najlepsze w danej sytuacji.

Debata pomiędzy otwartymi i zamkniętymi innowacjami będzie prawdopodobnie trwała jeszcze przez jakiś czas. Każde podejście ma swoje zalety i wady, i nie ma jednego uniwersalnego rozwiązania. Ostatecznie decyzja o tym, które podejście należy zastosować, zależy od konkretnych potrzeb i celów firmy.